سید عیسی موسوی؛ علی غفرانی
دوره 4، شماره 14 ، اسفند 1401، ، صفحه 74-94
چکیده
یکی از دورههای شکوهمند تمدن اسلامی، دوره امارت سامانیان بود. سامانیان نسبت به ترویج دانش اهتمام داشتند و با حمایت مالی از دانش و دانشوران، سبب گسترش حوزههای دانش میشدند. هدف این تحقیق، پاسخ به ...
بیشتر
یکی از دورههای شکوهمند تمدن اسلامی، دوره امارت سامانیان بود. سامانیان نسبت به ترویج دانش اهتمام داشتند و با حمایت مالی از دانش و دانشوران، سبب گسترش حوزههای دانش میشدند. هدف این تحقیق، پاسخ به این پرسش است که دولت سامانی چگونه با سیاستهای اقتصادی خود در حوزه دانش تأثیر میگذاشت؟ پژوهشگران با انتخاب چارچوب نظری؛ « دولت یکی از مؤلفههای تأثیرگذار در حوزه دانش است و میتواند بنا به نیاز و اقتضائات خود، دانش را تولید یا گسترش و رشد آن را متوقف کند» و بر اساس منابع موجود کتابخانهای با روش توصیفی- تحلیلی در پی پاسخ به پرسش فوق است. دستاورد پژوهش حاضر این است که: سامانیان با حمایت مالی از عالمان - در قالب معافیت دانشمندان از خراج، اعطای صله و قرار دادن موقوفات برای طلاب- در پیشرفت دانشهای نقلی، گامهای اساسی برداشته بودند. دیوان حِسبه سامانی در گسترش فقه سیاسی و فقه معاملات مؤثر بود. دولت سامانی با ایجاد یا توسعه جوامع، رباطها و کتابخانهها، بهصورت عمده به گسترش دانشهای نقلی و سپس دانشهای عقلی کمک مؤثر میکرد. دانشهای حساب و ریاضیات، نجوم و هیئت و جغرافیا، به سبب کارکرد اقتصادی که داشتند، توسط دولت سامانی حمایت شده و توسعه یافتهبودند. مدارس حنفی و شافعی با حمایت مالی دولت سامانی اداره میشد و در نتیجه، فقه حنفی و شافعی پیروان زیادی در قلمرو سامانیان داشتند. دانشهای نقلی و دینی به جهت مشروعیت بخشی به دولت، بیشتر مورد توجه بوده و به این سبب، توسعه و گسترش یافتهبودند.